Haksız Şart Nedir ? Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun
Satıcı, sağlayıcı veya kredi verenlerin tüketiciyle müzakere etmeden tek taraflı önceden hazırladığı standart sözleşmeler günümüzde özellikle kurumsal firmalar tarafından yaygın olarak kullanılmaktadır. Tüketiciler işbu sözleşmeleri çoğu zaman okumadan imzalamaktadır. Tüketicilere kendilerine sunulan önceden hazırlanmış matbu sözleşmeyi sadece imzalayıp imzalamayacağı şeklinde iki seçenek sunulmakta olup sözleşme hürriyetinin bir parçası olan sözleşme içeriğini serbestçe belirleme özgürlüğünden yoksun bırakılmaktadırlar.
6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunun 5. maddesinde haksız şart; tüketiciyle müzakere edilmeden sözleşmeye dâhil edilen ve tarafların sözleşmeden doğan hak ve yükümlülüklerinde dürüstlük kuralına aykırı düşecek biçimde tüketici aleyhine dengesizliğe neden olan sözleşme şartlarıdır denilmektedir. Haksız şart niteliğindeki sözleşme hükümlerine karşı tüketicilerin korunması ve kendisinin imkan bulamadığı denetimin sağlanması gerekmektedir.
Bir Sözleşme kaydının haksız şart niteliğinde olduğunun kabulü için:
- Satıcı, sağlayıcı veya kredi veren tarafından tüketiciyle görüşülmeden önceden hazırlanmış olması,
- Dürüstlük kuralına aykırı düşecek şekilde tüketici aleyhine dengesizliğe ve aşırı yararlanmaya neden olması yeterli görülmektedir.
Haksız şart hükümleri niteliği taşıdığı tespit edilenler olmaksızın sözleşme ayakta tutulabiliyorsa yani haksız şart hükümleri sözleşmenin ana unsurlarını oluşturmuyorsa sözleşmenin diğer maddeleri kapsamında geçerliliği devam edebilmektedir. Böyle durumlarda kısmi hükümsüzlük söz konusu olup sözleşmenin geri kalan kısmı geçerli kabul edilmektedir.
Önemle belirtilmesi gerekir ki; satıcı, sağlayıcı, kredi veren haksız şart olması sebebiyle geçersiz kılınan sözleşme kayıtları olmasaydı sözleşme yapmayacak olduğunu ileri süremez.
Tüketici sözleşmelerindeki haksız şartlar hakkında yönetmelik ekinde listeye verilmiş olup bu listede sınırlayıcı olmamak üzere örnekleyici şekilde haksız şart niteliğinde olan bazı özel olarak belirtilmiştir. Bu kayıtlardan herhangi biri tüketici sözleşmesinin içeriğine dahil edilmişse haksız şart niteliği taşıdığı kabul edilerek kesin olarak hükümsüz sayılacaktır.
Şikayet ve itiraz yolu bakımından parasal sınırına göre tüketici ilçe hakem heyetleri, il hakem heyetleri ve tüketici mahkemeleri
Mustafa Kemal Mah., 2108 sk. No:49, D:5 06530 Çankaya/Ankara
Satıcı, sağlayıcı veya kredi verenlerin tüketiciyle müzakere etmeden tek taraflı önceden hazırladığı standart sözleşmeler günümüzde özellikle kurumsal firmalar tarafından yaygın olarak kullanılmaktadır. Tüketiciler işbu sözleşmeleri çoğu zaman okumadan imzalamaktadır. Tüketicilere kendilerine sunulan önceden hazırlanmış matbu sözleşmeyi sadece imzalayıp imzalamayacağı şeklinde iki seçenek sunulmakta olup sözleşme hürriyetinin bir parçası olan sözleşme içeriğini serbestçe belirleme özgürlüğünden yoksun bırakılmaktadırlar.
6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunun 5. maddesinde haksız şart; tüketiciyle müzakere edilmeden sözleşmeye dâhil edilen ve tarafların sözleşmeden doğan hak ve yükümlülüklerinde dürüstlük kuralına aykırı düşecek biçimde tüketici aleyhine dengesizliğe neden olan sözleşme şartlarıdır denilmektedir. Haksız şart niteliğindeki sözleşme hükümlerine karşı tüketicilerin korunması ve kendisinin imkan bulamadığı denetimin sağlanması gerekmektedir.
Bir Sözleşme kaydının haksız şart niteliğinde olduğunun kabulü için:
- Satıcı, sağlayıcı veya kredi veren tarafından tüketiciyle görüşülmeden önceden hazırlanmış olması,
- Dürüstlük kuralına aykırı düşecek şekilde tüketici aleyhine dengesizliğe ve aşırı yararlanmaya neden olması yeterli görülmektedir.
Haksız şart hükümleri niteliği taşıdığı tespit edilenler olmaksızın sözleşme ayakta tutulabiliyorsa yani haksız şart hükümleri sözleşmenin ana unsurlarını oluşturmuyorsa sözleşmenin diğer maddeleri kapsamında geçerliliği devam edebilmektedir. Böyle durumlarda kısmi hükümsüzlük söz konusu olup sözleşmenin geri kalan kısmı geçerli kabul edilmektedir.
Önemle belirtilmesi gerekir ki; satıcı, sağlayıcı, kredi veren haksız şart olması sebebiyle geçersiz kılınan sözleşme kayıtları olmasaydı sözleşme yapmayacak olduğunu ileri süremez.
Tüketici sözleşmelerindeki haksız şartlar hakkında yönetmelik ekinde listeye verilmiş olup bu listede sınırlayıcı olmamak üzere örnekleyici şekilde haksız şart niteliğinde olan bazı özel olarak belirtilmiştir. Bu kayıtlardan herhangi biri tüketici sözleşmesinin içeriğine dahil edilmişse haksız şart niteliği taşıdığı kabul edilerek kesin olarak hükümsüz sayılacaktır.
Şikayet ve itiraz yolu bakımından parasal sınırına göre tüketici ilçe hakem heyetleri, il hakem heyetleri ve tüketici mahkemeleri